Το πρωτογενές πλεόνασμα 4,8% του ΑΕΠ κατέγραψε η Ελλάδα για το 2024, σε συνδυασμό με τη χρήση των νέων ευρωπαϊκών κανόνων που για πρώτη φορά εφαρμόζονται φέτος, ξεκλειδώνουν νέες παροχές 1,1 δισ. ευρώ το 2025. Με τη διαφορά ότι οι συγκεκριμένες παροχές καθιερώνονται σε μόνιμη βάση αντί και όχι σαν μέτρα στήριξης «μιας χρήσης».
«Η δυναμική ανάπτυξη μαζί με την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, αλλά και μια σειρά άλλων διαρθρωτικών μέτρων, έφεραν πρόσθετα έσοδα, πάνω και από τους στόχους που είχαμε θέσει» δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, «και έτσι, παρά τους αυστηρούς ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες, ένα σοβαρό μέρος τους μπορεί, πλέον, να επιστρέψει στους πολίτες».
«Καβάτζα» για νέες παροχές
Πώς μπορεί όμως η κυβέρνηση να προχωρά σε νέες παροχές, όταν οι «στριφνοί» ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες θέτουν ετήσια όρια αύξησης στις κρατικές δαπάνες;
Η απάντηση, σύμφωνα με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκο Πιερρακάκη, κρύβεται στην ευελιξία που προσφέρει ο ίδιος ο νέος κανόνας, σε συνδυασμό με την εξαιρετική δημοσιονομική επίδοση της Ελλάδας το 2024. Αυτός ο συνδυασμός δημιούργησε τον απαραίτητο δημοσιονομικό χώρο, που τροφοδοτεί τις κυβερνητικές εξαγγελίες για νέα μέτρα στήριξης για το 2025, αλλά και για το 2026 -ή και για όποια τυχόν έκτακτη ανάγκη προκύψει στη χώρα!
Συγκεκριμένα, ενώ το ετήσιο ευρωπαϊκό όριο για την αύξηση των δαπανών το 2025 για τη χώρα μας είναι 3,7%, οι νέες παροχές που έχουν ανακοινωθεί μετά την ψήφιση του νέου προϋπολογισμού ανεβάζουν την εκτιμώμενη αύξηση στο 4,5%!
Και συνολικά ξεπερνούν τα 1,3 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβάνοντας όσα ανακοινώθηκαν σήμερα (1,1 δισ. ευρώ) καθώς και άλλες παροχές που ανακοινώθηκαν μέσα στο 2025 (μετά την ψήφιση δηλαδή του τρέχοντος προϋπολογισμού) όπως ήταν πχ το επίδομα επικινδυνότητας των ένστολων, η απαλλαγή από φαρμακευτική δαπάνη για χαμηλοσυνταξιούχους, οι αυξήσεις στο δημόσιο λόγω αύξησης κατώτατου μισθού κλπ.
Ο κύριος λόγος που αυτή η υπέρβαση του ετήσιου ορίου είναι επιτρεπτή και συμβατή με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος «κίτρινης κάρτας» από την Κομισιόν, είναι η «έξυπνη» διαπραγμάτευση που έκανε το 2024 η Αθήνα.
Συγκεκριμένα:
– για πέρυσι το όριο αύξησης δαπανών ήταν 2,6%
– η κυβέρνηση διαπραγματεύτηκε και πέτυχε να μην καταγραφούν σαν αύξηση δαπάνης παροχές ύψους 2 δισ. ευρώ του 2024, επικαλούμενη ότι αυτά «ισοσκελίστηκαν» από τα έσοδα 2 δισ. από μόνιμα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής
Κλείσιμο
– επιπλέον οι νέες κανόνες επιτρέπουν, αν περισσεύει περιθώριο αύξησης κάποια χρονιά, κάθε χώρα να μπορεί να το μεταφέρει ένα μέρος της σε επόμενη χρονιά
– με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα κράτησε «κάβα» περιθώριο αύξησης δαπάνης για φέτος αλλά και για το 2026, πέραν του ετήσιου ορίου που ισχύει σε κάθε μία από φέτος ή και σε επόμενες χρονιές!
Με άλλα λόγια, με την ευελιξία αυτή στον υπολογισμό του ορίου δαπανών, η κυβέρνηση πέτυχε να καταγράψει σχεδόν μηδενική μεταβολή στον καθαρό δείκτη δαπανών του 2024, παρά τις φοροελαφρύνσεις και παροχές που εξήγγειλε εκείνη τη χρονιά!
Βέβαια, αυτή η δυνατότητα ελιγμών δεν θα υπήρχε χωρίς το εντυπωσιακό «μαξιλάρι» που προέκυψε από ένα πρωτογενές πλεόνασμα-μαμούθ ύψους 4,8% του ΑΕΠ το 2024 – μια επίδοση που διέψευσε θεαματικά τις προβλέψεις (οι οποίες κυμαίνονταν από 2,5% έως 3,5%).
Πού βρέθηκαν τα χρήματα για το πλεόνασμα-έκπληξη
Πώς όμως φτάσαμε σε αυτή την υπεραπόδοση; Η ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών δίνει την απάντηση, αποκαλύπτοντας τους παράγοντες που «φούσκωσαν» το πλεόνασμα:
Φορολογικά έσοδα ρεκόρ: υπέρβαση 1 δισεκατομμύριο ευρώ (από Οκτώβριο του 24 έως τον Φεβρουάριο του 20’25) από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και τις αυξημένες αμοιβές: 519 εκατ. ευρώ από φόρους εισοδήματος νομικών και φυσικών προσώπων και 497 εκατ. από έμμεσους φόρους, επιπλέον όσων αναμένετο ότι θα προέκυπταν με βάση την ανάπτυξη, τον υψηλό πληθωρισμό ή το μέτρο του τεκμαρτού εισοδήματος των ελευθέρων επαγγελματιών.
«Κουμπαράς» ασφαλιστικών εισφορών: υπέρβαση €862 εκατομμύρια πάνω από τις προβλέψεις, χάρη στην ταχύτερη αύξηση μισθών (7,4% αντί 5,2%), την ταχύτερη μείωση της ανεργίας (σήμερα στο 8,6%) και την εφαρμογή της κάρτας εργασίας που αποκαλύπτει την αδήλωτη εργασία.
Καλύτερη διαχείριση και απόδοση κρατικών δαπανών και περιουσίας, που μόνο αυτονόητες και δεδομένες δεν ήταν μέχρι πρότινος.
Συγκεκριμένα, καθοριστική συμβολή στο υπερπλεόνασμα είχαν:
– «υπεραποδόσεις» από την αξιοποίηση της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων: +430 εκατ. ευρώ,
– εξοικονόμηση δαπανών στην κεντρική διοίκηση: +542 εκατ. ευρώ,
– καλύτερα αποτελέσματα νομικών προσώπων του Δημοσίου: +748 εκατ. ευρώ,
– διάφορα άλλα έσοδα (εξοικονόμηση τόκων, επιστροφές κ.λπ.): +270 εκατ. ευρώ,
– βελτιωμένο αποτέλεσμα στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων: +100 εκατ. ευρώ.